ARAÇ DEĞER KAYBININ TAZMİNİ

Kaza sonucu araçlarda oluşan değer kaybının nasıl talep edilebileceği araç sahiplerini oldukça yakından ilgilendiren bir konudur. Trafik kazası sonrası oluşan hasar ve sorunlar servise götürülerek gerekli tamir ve bakım işlemleri yapılmaktadır. Ancak sorun her ne kadar giderilmiş de olsa, oluşan değer kaybı ikinci el araç satışı sırasında alıcıların aracın kazaya karışıp karışmadığının tespitini yapmasıyla tekrar gündeme gelmektedir.  Araç değer kaybı; hiç onarım görmemiş bir aracın değeri ile önemsiz de olsa bir kazaya karışıp hasar almış aracın değeri arasındaki fark olarak değerlendirilmektedir. 

Araçta Oluşan Değer Kaybını Karşı Taraftan Talep Etmenin Şartları

Araç sahiplerinin oluşan değer kayıplarını karşı taraftan talep edebilmeleri için bazı şartların oluşması gerekmektedir; 

1. Karşı tarafın asli kusurlu olması gerekir.

Kişi kendi kusurundan dolayı oluşan bir zararı karşı taraftan talep edemez. Karşı tarafın ağır kusuruyla meydana gelen bir kazada, kaza sonucu meydana gelen değer kaybı kendisinden talep edilebileceği gibi karşı tarafın sigorta şirketinden de talep edilebilir. Bu durumda aracın değer kaybı karşı tarafın trafik sigortasından karşılanmaktadır. Bu işlemin sizin trafik poliçenize ve prim hesabınıza etkisi olmayacaktır.

2. İki yıllık zamanaşımı süresi geçirilmemiş olmalıdır.

Değer kayıplarının talep edilebilmesi iki yıllık bir zamanaşımı süresine bağlıdır. Araçtaki değer kaybını ve ikame araç bedelini yani kazanç kaybını tazmin etmek için geçirilmemesi gereken iki yıllık süre kaza tarihinden itibaren başlamaktadır. İki yıllık zamanaşımı süresinin geçmesi kişiyi hak kaybına uğratacaktır.

3. Araçta maddi hasar oluşmuş olmalıdır.

Araçta oluşan kayıp maddi olarak tespit edilebilen ve hesaplanabilen bir değer olmalıdır.

4. Araç sahibi husumeti doğru kişiye yöneltmelidir.  

Husumetin yöneltileceği kişi kusurlu olan araç sürücüsü olabileceği gibi, ruhsat sahibi, aracın işleteni örneğin araç kiralama şirketi de olabilir. 

Araçta Oluşan Değer Kaybını Karşı Taraftan Talep Etmenin Yolları

1. Sigorta şirketinden talep etme

Kazaya karışan kusurlu tarafın aracı zorunlu mali mesuliyet sigortası ile korunuyorsa sigortanın kaza anında geçerli bir poliçeyle bağlanmış olması önem teşkil edecektir. Sigorta şirketinin teminat tutarı aşılmadıysa ya da bu konuda bir istisna bulunmuyorsa, zarara uğrayan araç sahibi taleplerini sigorta şirketine de yöneltebilecektir. Araçta meydana gelen değer kaybı teminat tutarını aşıyorsa bu durumda aşan kısım kusurlu taraftan talep edilebilecektir.  

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2009/9892 E. 2010/3124 K. sayılı kararında "… araçta meydana gelen değer kaybı gerçek zarar kalemleri arasında bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece, davacı aracındaki değer kaybından davalı sigorta şirketinin de limiti dahilinde sorumlu olacağı gözetilerek ..." ifadesine yer verilmiştir. Yargıtay’ın bu kararından sonra sigorta firmaları ödeme taleplerini çoğunlukla kabul etmeye başlamıştır.

2. Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurma

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurunun öncelikli şartı kusurlu tarafın sigorta şirketinin temerrüde düşürülmüş olması ve buna istinaden sigorta şirketinden olumsuz cevap alınmasıdır. Ardından araç sahiplerinin sigorta şirketinin de üyesi olduğu Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurarak taleplerini iletme şansı doğacaktır. Aleyhe çıkacak bir karar halinde yargılama giderleri de taraflarına yükletileceğinden araç sahiplerinin başvuru esnasında taleplerini doğru ve eksiksiz sunmaları önemlidir. Sigorta Tahkim Komisyonu kararlarının sigorta şirketleri uyarınca bağlayıcı olduğunu da eklemek gerekir.

3. Araç Değer Kaybı Davası  

Aracı değer kaybına uğrayan araç sahipleri uğradıkları zararı, değer kaybının tespitine yönelik açacakları araç değer kaybı davası ile de talep edebilirler. Türk Borçlar Kanunu’na göre araca zarar veren kişi bir kusuru olmadığını ispat edemiyorsa araçta meydana gelen zarar kaybını ödemekle yükümlü olacaktır. 

Açılacak davanın tarafı olarak ruhsat sahibi gösterilebileceği gibi araç sürücüsü de gösterilebilir. İsteğe bağlı olarak davanın her ikisine de yönlendirilmesi mümkündür.

Araç değer kaybı davası, kaza olayının öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl içinde ve her halde kazanın olduğu tarihten itibaren on yıl içinde açılmalıdır. Aksi halde zamanaşımına uğrayacaktır. Yargıtay kararlarında ise kazanın oluş şekline göre ceza kanunları daha uzun bir zamanaşımı öngörüyorsa bu süreye uyulacağı yönünde görüşlere yer verilmiştir. 

Dava sürecinde tarafların kusur oranlarının ve araçta oluşan değer kaybının tespiti için mahkemeler öncelikle bilirkişi incelemesi yapılmasını talep edecektir. Bilirkişi raporu davanın seyri açısından büyük önem taşımaktadır. Araçtaki değer kaybı tespit edilirken araçta meydana gelen hasar, onarımın büyüklüğü, tamirattaki işçilik kalitesi değerlendirilecektir. 

Dava açarken araç sahiplerinin dikkat etmesi gereken konulardan biri de aracın dava konusu kazadan önceki tarihli bir hasar kaydına sahip olup olmadığıdır. Aracın eski tarihli bir kazaya dayalı da değer kaybetmiş olduğu tespit edildiğinde davanın reddi ile karşılaşılabilecektir.

Sigorta Tahkim Komisyonu ya da mahkeme yoluyla değer kaybını tazmin etmek isteyen araç sahipleri için karara bağlanan alacakların ilamlı icra yoluyla İcra Müdürlüklerinde tahsili mümkün olabilecektir.

Araç Değer Kaybının Hesaplanması

Araçların bir kaza sonucunda uğradıkları değer kaybının tespiti ve hesaplanması hukuk dışında teknik bilgi gerektiren bir husustur.

6100 Sayılı HMK’nın 266/1. maddesi; “Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz” hükmünü içermektedir.

Hâkim bu durumda konuyla ilgili bilirkişiden yardım alarak aracın kaza öncesi ve sonrası 2. el piyasası rayiç değer farkını doğru ölçümlerle belirleyebilecektir.  Bilirkişi değerlendirmesini yaparken 01.06.2015 tarihinde yürürlüğe giren Kara Yolları Zorunlu Mali Mesuliyet (Trafik) Sigorta Poliçesi Genel Şartları Ek-1 ‘de [1] belirtilen şartlara uyacak ve sonucunda detaylı ve gerekçeli bir raporu dosyaya sunacaktır.

Araç değer kaybı hesaplanırken yapılacak bir diğer inceleme hasarın meydana geldiği kazadaki kusur oranıdır. Hasarın meydana gelmesine sebebiyet veren taraf bu zarardan kusuru oranında sorumlu olacaktır. Söz konusu kusurun ve gerçek zararın tespiti yine uzman bilirkişiler tarafından yapılmalıdır. Mahkeme de bilirkişilerce hesaplanan oranlara karşılık gelen araç değer kaybı tutarına kararında yer verecektir. 

-------------------------------

[1] 14.05.2015 tarihli, 29355 Sayılı Resmî Gazete